Enorme hoeveelheid natuurlijke waterstof in Franse bodem – gaat dit alles veranderen?

In het voorjaar van 2023 vonden geologen in het Noord-Franse Folschviller (Lotharingen) bij toeval een waterstoflek in een oude mijnschacht. Later bleek het gas niet alleen aanwezig, maar in opmerkelijke hoeveelheden: schattingen lopen op tot 250 miljoen ton. Nog geen jaar later, in de Pyreneeën bij Luchon, stuitte start-up Mantle8 op een tweede bel – kleiner, maar met een uitzonderlijk hoge concentratie van 20%. Beide vondsten bevestigen wat tot dan toe slechts theorie was: dat natuurlijke waterstof, ook wel witte waterstof genoemd, in grote hoeveelheden aanwezig kan zijn in de continentale aardkorst. En dat die bron – anders dan zon of wind – nauwelijks ruimte vraagt, geen zeldzame metalen vergt, en van nature vrijkomt. Gaan we alsnog met z’n allen over naar ‘waterstof’?

Het nieuws komt op een moment dat Europa zwaar inzet op accu’s. Gigafabrieken, subsidies, grondstoffenstrategieën: alles is gericht op het elektrificeren van vervoer via opslag. Maar nu duikt een alternatief op dat fundamenteel anders werkt. Geen lithium-ion, maar een molecuul dat spontaan vrijkomt uit gesteente. Geen laden, maar tanken. Wat betekent dat voor elektrisch rijden? En hoe kijkt de Europese mobiliteitssector naar deze plotselinge shift in perspectief? Want hoe veelbelovend ook, deze witte waterstof stelt ook vragen. Over infrastructuur, over strategie, over het tempo van de ontwikkelingen. En misschien ook: moeten we nog wel op de volledig elektrische auto in blijven zetten?

Volledig elektrisch is de norm – maar blijft dat zo?

Tot nu toe was de richting duidelijk. Elektrisch rijden betekende rijden op accu’s. De afgelopen tien jaar heeft de BEV – de volledig elektrische auto - zich ontwikkeld tot dé standaard. Fabrikanten richtten hun ontwikkelcentra in op accucellen, laadinfrastructuur werd uitgerold, en beleidsmakers schreven subsidies en normen uit rond kilowatturen.

Dat leidde tot indrukwekkende vooruitgang. De actieradius groeide, accukosten daalden, laadnetwerken breidden uit. Toch schuilt in dat succes ook een risico: de afhankelijkheid van grondstoffen als lithium, kobalt en nikkel, en de geopolitieke kwetsbaarheid die daarbij hoort. Wie dit pad volgt, volgt onvermijdelijk ook de internationale mijnbouwketens – met alle complexiteit van dien.

Wordt waterstof het nieuwe alternatief?

Waterstof werd lang gezien als de “brandstof van overmorgen”, maar kwam niet los van zijn infrastructuurprobleem. Het maken van schone (groene) waterstof is energie-intensief, en de opslag en distributie vragen forse investeringen, bovendien bleven de brandstofcelsystemen duur en niche.

Witte waterstof verandert dat uitgangspunt. Deze vorm van waterstof wordt ondergronds gevormd door chemische reacties tussen gesteente en water, of via radioactief verval. Er is geen elektrolyse nodig, geen fossiele tussenstap, geen emissie. Als deze moleculen economisch winbaar blijken, verdwijnt het grootste obstakel voor waterstofmobiliteit: de productie.

Gaat dit de elektrische mobiliteit ingrijpend veranderen?

Op dit moment is de overstap van accu naar brandstofcel geen logische keus. FCEV’s – voertuigen op waterstof – zijn schaars, de infrastructuur is minimaal, en de industrie heeft fors geïnvesteerd in accutechnologie. Maar het perspectief verschuift. Als Europa toegang krijgt tot een eigen, betaalbare waterstofbron, kan dat de dynamiek veranderen. Niet als vervanging van alle accu’s, maar als strategische aanvulling.

Vooral voor segmenten waar gewicht, actieradius of vultijd doorslaggevend zijn – bestelwagens, vrachtvervoer, langeafstandstaxi’s – wordt waterstof opnieuw interessant. Niet ondanks, maar dankzij de Europese energietransitie.

De geopolitieke waarde van lokale energiebronnen

Wat deze Franse vondsten vooral illustreren, is dat energiebeleid ook locatiebeleid is. Een Europa dat zijn energievoorziening wil verduurzamen én verzelfstandigen, kan zich niet blijven verlaten op geïmporteerde grondstoffen. Natuurlijke waterstof uit eigen bodem biedt een alternatieve route: minder afhankelijk van China of Zuid-Amerika, minder belastend voor het milieu, en mogelijk sneller op te schalen dan nieuwe mijnbouwprojecten.

Zeker in combinatie met bestaande Europese initiatieven (REPowerEU, Critical Raw Materials Act) vormt witte waterstof een geopolitieke wildcard – een onverwacht instrument in de strijd om energieautonomie.

Zo ver is het nog lang niet

Toch is de weg naar grootschalige toepassing lang. Noch de hoeveelheid waterstof in Lotharingen en de Pyreneeën, noch de precieze winbaarheid is tot nu toe bewezen. Infrastructuur, regelgeving, marktmodellen: alles staat nog in de kinderschoenen.

Ook technisch is er nog veel onduidelijk. Hoeveel waterstof kan per dag gewonnen worden? Hoe zuiver is het gas? Hoe stabiel is de aanvoer over decennia? Zonder duidelijke antwoorden daarop blijven FCEV’s voorlopig een belofte – en niet meer dan dat.

Te vroeg om het roer om te gooien, te interessant om te negeren

De ontdekking van natuurlijke waterstof is geen reden om het roer om te gooien. Maar het is wél reden om de horizon te verbreden. Elektrisch rijden kan voorlopig niet zonder accu’s – en daar is serieus niets mis mee. Maar wie nu nog denkt dat de energietoekomst eenduidig is, mist de essentie van de transitie: onzekerheid is de enige constante.

Witte waterstof verdient een plek in het vizier van beleidsmakers, autofabrikanten en energiedenkers. Niet omdat het alles beter doet, maar omdat het onverwacht veel kan – en onverwacht dichtbij is.