Hoeveel energie gebruiken een benzineauto en een elektrische auto nu écht?

Iedereen weet hoe het gaat: je gooit je tank vol of hangt je stekkerauto aan de laadpaal en denkt dat het daarmee wel klaar is. Maar dan zie je eigenlijk alleen het topje van de ijsberg. We hebben het graag over wat er uit de uitlaat komt of hoeveel stroom je in je accu stopt, maar wat er allemaal gebeurt voordat die brandstof of stroom jouw auto bereikt, blijft meestal buiten beeld. 

Wie het hele plaatje wil zien, moet verder kijken dan alleen het dashboard. Hoeveel energie slurpt een benzineauto echt als je alles meetelt? En hoe verhoudt dat zich tot elektrisch rijden als je alles meetelt – van bron tot wiel? En wat zegt dat – minstens zo belangrijk - over de keuzes die we in de komende jaren moeten maken?

Energie is meer dan alleen tanken of laden

Energie voor autorijden begint lang voordat jij de contactsleutel omdraait. Achter iedere liter benzine schuilt een wereld aan olieboringen, schepen, raffinaderijen en vrachtwagens. Voor stroom geldt hetzelfde: voordat die in je accu belandt, begint het verhaal bij een energiecentrale of windmolen, reist het via een doolhof van kabels en transformatoren, en komt het uiteindelijk aan bij jouw laadpaal. Elke stap kost energie en zorgt voor uitstoot – alleen zie je daar als automobilist meestal niets van. Juist dat onzichtbare stuk maakt het verschil tussen fossiel en elektrisch. Zelf had ik daar eerlijk gezegd ook nooit over nagedacht, tot ik voor het eerst probeerde uit te zoeken waar mijn eigen energierekening nou eigenlijk vandaan kwam.

1. Wat gebruikt je auto écht op de weg?

We kennen allemaal de fabriekscijfers: hoeveel liter benzine je auto op honderd kilometer gebruikt, of hoeveel kilowattuur een elektrische auto uit zijn accu trekt. Maar hoeveel is dat nou echt, als je gewoon het hele jaar rondrijdt?

Benzineauto:

• Moderne benzineauto (bijv. Golf, Focus, Clio): 6,0 l/100 km
• Jaarlijks (13.000 km): 780 liter benzine
• Energie-inhoud: 8,9 kWh per liter
• Totaal (alleen rijden): 780 × 8,9 = 6.940 kWh per jaar

Elektrische auto:

• Gemiddeld praktijkverbruik: 17 kWh/100 km
• Jaarlijks (13.000 km): 2.210 kWh uit de accu
• Maar: Bij thuisladen via een 11 kW-laadpaal gaat gemiddeld 10% verloren (laadverlies), en onderweg naar huis nog eens 5% (netverlies).

Totaal energieverbruik EV (met alle verliezen):

• 2.210 × 1,10 × 1,05 = 2.550 kWh per jaar

Tabel: Jaarlijks energieverbruik auto (13.000 km/jaar, ICE vs. BEV):

• Benzine: Verborgen energie = productie en distributie (2 kWh/liter × 780 liter)
• Elektrisch: Verliezen = 10% laadverlies, 5% netverlies

Zo ziet het verschil er per 100 kilometer uit:

• Benzineauto:
  • Rijden: 53,4 kWh/100 km
  • Productieketen: 12 kWh/100 km
  • Totaal: 65 kWh/100 km
     
• Elektrische auto:
  • Rijden (accu): 17 kWh/100 km
  • Laadverlies (10%) & netverlies (5%): 2,6 kWh/100 km
  • Totaal: 19,6 kWh/100 km

2. De verborgen energieketen achter benzine

Dat een verbrandingsmotor niet bepaald zuinig is, weet bijna iedereen wel. Maar wat de meeste mensen niet zien, is hoeveel energie er al verloren gaat voordat die benzine überhaupt in je tank zit. Ruwe olie moet eerst ergens uit de grond gehaald worden – vaak op plekken waar je liever niet wilt werken zonder tropenhelm. Daarna gaat die olie met enorme tankers of door kilometerslange pijpleidingen richting raffinaderijen. Daar wordt alles verhit, gekraakt, gescheiden en weer samengevoegd, tot het eindelijk benzine heet. En dan zijn er nog de tankwagens die alle pompstations moeten bevoorraden. Al die stappen bij elkaar? Die kosten behoorlijk wat energie.

Uit internationale studies (o.a. GREET en JEC):

• Gemiddeld 2 kWh extra energie per liter benzine voor productie en distributie.

Voor een gemiddeld jaar (780 liter):

• 1.560 kWh extra energie die je nooit terugziet in beweging.

Alles opgeteld – rijden plus alles eromheen – gebruikt een benzineauto per jaar dus bijna 8.500 kWh. Het grootste deel daarvan wordt niet omgezet in kilometers, maar verdwijnt gewoon als warmte. Soms in de raffinaderij, soms onderweg in de tankwagen, en vaak gewoon in je eigen motor.

3. Berekening van de totale CO₂-uitstoot tijdens gebruik

Bij energie hoort ook uitstoot. Voor een eerlijke vergelijking nemen we niet alleen wat er uit de uitlaat komt, maar ook de CO₂ die vrijkomt tijdens productie, transport en laden.

Benzineauto (moderne, maar geen hybride):

• Verbruik: 6,0 l/100 km
• Jaar: 780 liter
• CO₂ productie & distributie: 780 × 0,5 = 390 kg
• CO₂ verbranding: 780 × 2,3 = 1.794 kg
• Totaal: 2.184 kg CO₂ per jaar
• Per kilometer: 168 g CO₂/km

Elektrische auto (NL stroommix 2023):

• Stroomverbruik (incl. verliezen): 2.550 kWh
• CO₂ per kWh: 0,35 kg
• Totaal: 2.550 × 0,35 = 893 kg CO₂ per jaar
• Per kilometer: 69 g CO₂/km

Tabel: vergelijking energie en CO₂ per kilometer:

Hoeveel minder CO2 stoot je dan uit als je elektrisch rijdt?

Wie overstapt van benzine naar elektrisch, bespaart direct ruim 60% aan CO₂-uitstoot per kilometer. En naarmate het Nederlandse stroomnet groener wordt, daalt die uitstoot bij elektrisch rijden alleen maar verder. Thuis laden met zonne-energie? Dan zou je zelfs klimaatneutraal kunnen rijden. Dat verschil zie je niet meteen. Maar het is evengoed wel van invloed op de kwaliteit van de lucht - ook in je eigen straat. We gaan dit thema in een van de volgende artikel trouwens nog veel uitgebreider behandelen.

Hoeveel energie gebruiken een auto en huishouden eigenlijk?

Als je kijkt naar het energieverbruik van je auto naast dat van je huishouden, dan gaat het kwartje opeens vallen:

Met een elektrische auto gebruik je ongeveer evenveel stroom als een gemiddeld huishouden, maar met benzineauto verbruik je drie tot vier keer zoveel energie als een EV – en bijna net zoveel als een heel huishouden. Zo zie je dat jouw mobiliteitskeuze een grote invloed heeft op jouw totale energieverbruik. En dan hebben we het nog maar over één auto, die zo’n 13.000 kilometer per jaar rijdt.

Alle energie bij elkaar: wat zegt dit nou echt?

Als je alles op een rij zet, blijkt autorijden veel meer te zijn dan alleen tanken of opladen. Benzineauto’s gebruiken niet alleen meer energie tijdens het rijden, maar vooral ook daarbuiten – van oliewinning tot raffinage en transport. Elektrische auto’s hebben een kortere en efficiëntere energieketen, en als de stroom schoner wordt, neemt hun voordeel alleen maar toe.

De vergelijking laat zien dat elektrisch rijden niet alleen minder energie kost, maar ook aanzienlijk minder CO₂-uitstoot oplevert. En wie denkt dat het verschil klein is, komt bedrogen uit: de verschillen worden nog duidelijker als je verder kijkt dan je eigen kilometerstand.

Betekent dit nu dat we alle benzineauto’s (en diesels) acuut moeten afdanken en allemaal elektrisch moeten gaan rijden? Da’s natuurlijk te veel gevraagd, we moeten wel realistisch blijven. Wat wel vaststaat is dat de manier waarop je auto aan zijn energie komt, belangrijker is dan de meeste mensen denken. Voor je eigen portemonnee, voor de lucht die je inademt, én voor het grotere klimaatplaatje. De vergelijking is overduidelijk als je alles meetelt. Van bron tot wiel, of ‘well to wheel’ zoals ze in de branche zeggen.

Bronnenlijst

1. ADAC via EVupdate.nl
   Ons eigen artikel over het onderzoek van de ADAC naar laadverliezen bij AC- en DC-laden, inclusief percentages bij thuisladen met 11 kW en snelladen bij verschillende temperaturen.
   https://www.evupdate.nl/explainers/artikel/wat-is-het-laadverlies-met-ac-laden-en-dc-laden-de-adac-zocht-het-uit
2. ANWB over laadverlies
   Nederlands onderzoek dat bevestigt dat laadverliezen via stopcontacten kunnen oplopen tot 30 %, en dat een eigen laadpaal (~11 kW) die verliezen aanzienlijk reduceert (naar 6–10 %).
   https://www.anwb.nl/auto/elektrisch-rijden/opladen/laadverlies-thuisladen-elektrische-auto
3. CBS – Rendementen en CO₂-emissie elektriciteitsproductie
   Overzicht van CO₂-uitstoot per kWh opgewekte stroom in Nederland, inclusief de daling naar circa 0,27 kg/kWh in 2022.
   https://www.cbs.nl/nl-nl/achtergrond/2023/51/rendementen-en-co2-emissie-van-elektriciteitsproductie-in-nederland-update-2022
4. CBS – Productie van elektriciteit en warmte
   StatLine-data over de Nederlandse elektriciteitsproductie en verliezen in transport en distributie via hoog- en middenspanning.
   https://www.cbs.nl/nl-nl/cijfers/detail/80030eng
5. EIA – CO₂-uitstoot bij elektriciteitsproductie (VS)
   Internationale referentie over CO₂-emissies bij elektriciteitsproductie, met een gemiddelde van ongeveer 0,81 lb CO₂/kWh (~0,37 kg/kWh).
   https://www.eia.gov/tools/faqs/faq.php?id=74&t=11
6. Argonne National Laboratory – GREET Model
   Een van de meest gezaghebbende en gedetailleerde 'Well-to-Wheels'-modellen ter wereld, ontwikkeld door het Amerikaanse ministerie van Energie, welke de totale energie-inzet en CO₂-uitstoot voor de volledige levenscyclus van brandstoffen en voertuigen kwalificeert.
   https://greet.anl.gov/
7. JEC – Well-to-Wheels Analysis (Europese Commissie)
   Het Europese referentierapport, opgesteld door een samenwerkingsverband van de Europese Commissie, Concawe (olie-industrie) en EUCAR (auto-industrie), dat de 'Well-to-Wheels'-impact van diverse brandstoffen en aandrijflijnen specifiek voor de Europese context analyseert.
   https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC121213