Europa zet koers naar circulaire auto’s: 25 % gerecycled plastic in 2035

Elektrisch rijden draait al lang niet meer alleen om uitstootvrij rijden. De herkomst van grondstoffen, de levensduur van materialen en wat er met een auto gebeurt aan het einde van zijn leven spelen een steeds grotere rol. Precies daar grijpt een nieuw Europees akkoord in. Eerder deze maand bereikte de Europese Unie een voorlopig akkoord over strengere regels voor auto’s aan het einde van hun levenscyclus. Onderdeel daarvan is een verplicht minimumaandeel gerecycled plastic in nieuwe voertuigen. In 2035 moet dat aandeel zijn opgelopen tot 25 procent. 

Klinkt gemakkelijker dan het is

Voor autofabrikanten, en zeker voor EV-bouwers, betekent dat een rigoureuze aanpassing in ontwerp en materiaalkeuze. Dit klinkt eenvoudig, zodat je wellicht “waarom pas in 2035?” zou kunnen denken. Maar het gaat in een auto niet alleen om de zichtbare delen, zoals in het interieur. Het gaat ook om functionele onderdelen, en daaraan worden nu eenmaal hogere eisen gesteld. Bovendien moet dat in goede samenwerking tussen de OEM’s en de toeleveranciers gaan, zodat de gehele supply chain daar ook op afgestemd moet worden. Niettemin zou dit, aangezien heel veel fabrikanten op dit gebied al behoorlijk ver zijn gevorderd, al jaren eerder moeten kunnen.

Europese regels zetten in op circulaire auto’s

De afspraak maakt deel uit van de nieuwe Europese End-of-Life Vehicles-verordening (ELV), die de huidige richtlijn uit 2000 vervangt. Waar die oude regels vooral gingen over recycling nadat auto’s worden afgedankt, richt de nieuwe verordening zich nadrukkelijk ook op de ontwerpfase van auto’s.

Concreet hebben het Europees Parlement en de lidstaten afgesproken dat:

• Nieuwe auto’s binnen zes jaar minimaal 15 procent gerecycled plastic moeten bevatten
• Dit aandeel binnen tien jaar oploopt naar 25 procent
• Autofabrikanten beter moeten documenteren welke materialen worden gebruikt
• Voertuigen eenvoudiger te demonteren en te recyclen moeten zijn

Post-consumer

Het gaat nadrukkelijk om post-consumer recyclaat, dus plastic dat eerder al in consumentenproducten is gebruikt. Daarmee wil de EU voorkomen dat fabrikanten simpelweg productieafval hergebruiken om aan de norm te voldoen.

Waarom dit juist voor EV’s van belang is

Voor elektrische auto’s is deze maatregel extra interessant. Elektrische voertuigen bevatten gemiddeld meer kunststof dan vergelijkbare benzineauto’s, onder meer door accubehuizingen, interieurdelen en aerodynamische carrosserie-onderdelen.

Tegelijk positioneren veel EV-merken zich nadrukkelijk als duurzaam. Merken als Volvo, Polestar en BMW communiceren al jaren over het gebruik van gerecyclede kunststoffen in interieurs en bekledingen. Het interieur van de vernieuwde Opel Astra bestaat straks uit 100% gerecyclede mono-materialen. De eerste stappen zijn dus al gezet.  De nieuwe EU-regels maken zulke keuzes straks geen marketingoptie meer, maar een wettelijke verplichting.

Voor autofabrikanten die hun modellen nu al modulair ontwerpen en inzetten op recycling, kan dat een voordeel zijn. Merken die daar nog weinig aandacht voor hadden, zullen versneld moeten investeren in nieuwe materiaalstromen en leveranciers.

Van ontwerp tot demontage

Een belangrijk verschil met eerdere regelgeving is dat Europa de gehele life-cycle van het voertuig meeneemt. Fabrikanten worden verplicht om auto’s zo te ontwerpen dat onderdelen eenvoudiger los te halen zijn en materialen beter gescheiden kunnen worden.

Dat raakt ook elektrische auto’s, waar accu’s, hoogspanningskabels en elektronica het demontageproces complex maken. De nieuwe regels sluiten aan op eerdere Europese wetgeving rond accurecycling, waarin al eisen zijn gesteld aan hergebruik van lithium, nikkel en kobalt.

In de praktijk betekent dit dat auto’s niet alleen schoner moeten rijden, maar ook eenvoudiger uit elkaar moeten kunnen wanneer ze afgeschreven zijn.

Kritiek: ambitieus genoeg?

Milieuorganisaties reageren uiteraard gemengd op het akkoord. Positief is dat er eindelijk bindende percentages komen voor gerecycled plastic. Tegelijk klinkt kritiek dat het tijdpad traag is en dat het uiteindelijke percentage lager ligt dan waar het Europees Parlement aanvankelijk op inzette.

Ook is er discussie over handhaving. Het succes van de regels staat of valt met controle op materiaalstromen en duidelijke definities van wat als gerecycled plastic mag gelden. Zonder strenge handhaving bestaat het risico dat fabrikanten creatief omgaan met de norm. De regelgeving vereist een enorme hoeveelheid administratie om alles te documenteren en de controle is dus ook behoorlijk complex.

Wat gaat de EV-rijder hiervan merken?

Voor consumenten verandert er op korte termijn weinig. De regels gaan gefaseerd in en hebben vooral impact op modellen die richting het einde van dit decennium worden ontwikkeld. Op termijn kan het wel effect hebben op:

• Ontwerp en interieurkeuzes, met meer zichtbare gerecyclede materialen
• Productiekosten, die mogelijk deels worden doorberekend
• Restwaarde, als auto’s eenvoudiger te recyclen blijken

Voor EV-rijders die duurzaamheid belangrijk vinden, maakt de maatregel vooral duidelijk dat autorijden steeds breder wordt bekeken dan alleen energieverbruik en uitstoot.

Auto transformeert naar een heuse grondstoffenbank

De nieuwe EU-regels wijzen op een andere manier van denken. Auto’s worden niet langer gezien als wegwerpproducten, maar als een tijdelijk gebruiksdoel van waardevolle grondstoffen. Voor elektrische auto’s, met hun nog complexere mix van materialen, is dat een logische maar ingrijpende stap. Misschien moeten we dan ook nu weer verder denken, en is de overstap naar elektrisch rijden de eerste fase van de transitie. De volgende gaat over hoe die auto’s worden gemaakt, gebruikt en hergebruikt. Met dit akkoord zet Europa daar een duidelijke stap in die richting. Misschien te laat, maar de stap wordt in ieder geval gezet.

Bron: Europees Parlement / Europese Commissie - Circular economy: deal on new EU rules for the automotive sector - link