Controverse over afschaffen Amerikaanse belastingkorting op EV’s

De toekomst van elektrisch rijden in de Verenigde Staten staat voor een mogelijke ommekeer, waarvan de gevolgen voor de lange termijn best wel ingrijpend kunnen zijn. Toekomstig president Donald Trump wil namelijk de federale belastingkorting van $7.500 voor elektrische voertuigen afschaffen. Natuurlijk leidde die mededeling tot een storm van reacties. Deze belastingkorting, ooit ingevoerd als onderdeel van de Inflation Reduction Act van 2022, was immers bedoeld om de overstap naar schoner vervoer te versnellen. 

De meningen over het al dan niet behouden van deze maatregel lopen echter sterk uiteen. Voorstanders van de subsidie benadrukken dat het verdwijnen ervan een rem zal zetten op de groei van de EV-markt én op de verduurzaming van het transport in de VS. Tegenstanders van de belastingkorting stellen daarentegen dat de sector zelfvoorzienend moet worden en niet afhankelijk mag blijven van overheidssteun. Maar wat zijn de gevolgen hiervan, niet alleen voor de Amerikaanse markt, maar ook in internationaal opzicht? En voor de transitie naar elektrisch rijden?

Zo begon het ooit

De belastingkorting werd in 2022 ingevoerd en maakte deel uit van een breder pakket aan maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan. Het idee was simpel: Amerikanen stimuleren om een elektrische auto te kopen door de financiële drempel van de hogere aanschafprijs te verlagen. De subsidie zorgde ervoor dat EV’s concurrerender werden ten opzichte van voertuigen met traditionele verbrandingsmotoren. Dit beleid ging hand in hand met grootschalige investeringen in de laadinfrastructuur en de uitbreiding van productiecapaciteiten. Het doel was niet alleen om de verkoop van EV’s te bevorderen, maar ook om de industrie de kans te geven te groeien en innovaties te versnellen.

Het plan van Trump om deze belastingkorting te schrappen, is onderdeel van een uitgebreid pakket van belastinghervormingen, dereguleringen en besparingen. Volgens zijn team is de subsidie een voorbeeld van “overbodige overheidsbemoeienis” in de markt. Maar critici waarschuwen dat vooral nieuwe en kleinere spelers hierdoor worden benadeeld. Deze bedrijven hebben vaak nog niet de schaalgrootte of middelen om zonder dergelijke financiële steun te overleven. Grote namen zoals Tesla lijken zich beter te kunnen aanpassen aan een markt zonder subsidies, maar de impact op consumenten, fabrikanten en zelfs de internationale klimaatdoelen kan enorm zijn.

Wat doet dit met de EV-markt?

Het schrappen van de belastingkorting heeft potentieel grote gevolgen voor de toegankelijkheid van elektrische voertuigen. Voor veel Amerikanen is de korting een belangrijke reden om te kiezen voor een EV, vooral omdat de aanschafprijzen van elektrische modellen vaak veel hoger liggen dan die van auto’s met een verbrandingsmotor.

Zonder deze stimulans kan de financiële drempel voor consumenten toenemen, en dat zou de verkoop van elektrische auto’s natuurlijk behoorlijk kunnen afremmen. Volgens marktanalysebureaus zullen vooral de kleinere merken en nieuwe spelers in het middensegment hierdoor geraakt worden. Dit zijn precies de bedrijven die het meest afhankelijk zijn van de belastingkorting om concurrerend te blijven.

Grote fabrikanten zoals Tesla en General Motors hebben door hun schaalvoordelen en sterke merkposities waarschijnlijk minder te lijden onder het verdwijnen van de subsidie. Tesla heeft bovendien zijn eigen laadnetwerk dat consumenten sowieso blijft aantrekken. Maar voor de meer traditionele autofabrikanten, zoals Ford en Stellantis, die in de VS nog veel minder ver zijn gevorderd met de transitie naar elektrische voertuigen, kan het schrappen van de belastingkorting de plannen ernstig vertragen. De vraag is of zij zonder de steun van de overheid wel in staat zijn om hun elektrische modellen betaalbaar te houden.

Hoewel er op korte termijn negatieve gevolgen verwacht worden, benadrukken veel experts dat de elektrificatietrend ook in de VS niet zomaar zal stoppen. Wereldwijd nemen overheden steeds strengere emissieregels aan, en fabrikanten blijven miljarden investeren in elektrische voertuigen. Toch wordt het schrappen van de belastingkorting gezien als een test: kan de EV-markt in de VS standhouden zonder overheidssteun, of is het risico groot dat de transitie wordt vertraagd? Laten we overigens niet vergeten dat men in de VS vaak een stukje conservatiever is als het op auto’s, energie en klimaat aankomt. Fiscale stimulansen kunnen daar dus echt onmisbaar zijn om iets ‘groens’ van de grond te krijgen.

Automobielindustrie reageert verdeeld

De aankondiging van het voorstel om de belastingkorting te schrappen heeft tot ieders verbazing geleid tot verdeeldheid binnen de automobielindustrie. Want Tesla-CEO Elon Musk sprak zich opvallend genoeg juist uit uit vóór het afschaffen van de subsidie. Dit ondanks het feit dat Tesla hier in het verleden veel van heeft geprofiteerd. Volgens Musk – die bevriend is met Trump - is zijn bedrijf inmiddels voldoende voorbereid op een markt zonder subsidies.

Hij ziet het verdwijnen van de belastingkorting als een kans om een gelijker speelveld te creëren, waarbij bedrijven worden gedwongen te innoveren en concurreren op eigen kracht. Voor andere fabrikanten, die pas recentelijk de stap naar elektrificatie hebben gezet, ligt dit anders. Omdat Tesla eerst wel veel van het belastingvoordeel kon profiteren terwijl andere fabrikanten dat voordeel mislopen, is het maar de vraag hoe eerlijk dit dan wel is.

Maar ook de economische en ecologische gevolgen kunnen heel ver gaan. Carlos Tavares, CEO van Stellantis, heeft bijvoorbeeld gewaarschuwd dat het schrappen van de belastingkorting ernstige gevolgen kan hebben voor de elektrificatieplannen van de industrie. Hij benadrukt dat veel fabrikanten hun investeringsplannen hebben gebaseerd op de verwachting dat stimuleringsmaatregelen, zoals belastingkortingen, de adoptie van EV’s zouden ondersteunen. Het plotseling verdwijnen van dergelijke steun in een van ’s werelds grootste economieën kan leiden tot een vertraging van de transitie, wat niet alleen economisch maar ook ecologisch schadelijk kan zijn.

Vooral de kleinere spelers moeten mogelijk vrezen voor hun toekomst. Voor hen is het vaak lastig om tegen grote, gevestigde fabrikanten op te boksen, zeker als zij hun modellen aantrekkelijk moeten prijzen zonder financiële steun. Het verdwijnen van de belastingkorting kan hierdoor niet alleen zorgen voor minder concurrentie, maar ook voor minder keuze voor consumenten.

Californië ligt dwars

Terwijl er op federaal niveau dus wordt gesproken over het afschaffen van de belastingkorting, laten sommige staten zien dat ze andere prioriteiten hebben. Californië, een staat die bekendstaat om zijn ambitieuze milieubeleid, heeft aangekondigd dat het een eigen programma lanceert om de aankoop van elektrische voertuigen te stimuleren. Dit initiatief, gefinancierd via het Greenhouse Gas Reduction Fund, moet ervoor zorgen dat consumenten in de staat blijven kiezen voor schone mobiliteitsoplossingen.

Maar dit programma is ook niet zonder controverse. Tesla lijkt bijvoorbeeld uitgesloten te worden van de kortingen, dit vanwege bepaalde marktaandeelcriteria. In hoeverre het toeval of een vooropgezet plan is dat Tesla hiervan uitgesloten is, daar mag je natuurlijk wat van vinden. Natuurlijk heeft het geleid tot scherpe kritiek van onder andere Elon Musk, die het “onbegrijpelijk” noemt dat een van de grootste producenten van elektrische voertuigen niet voor die steun in aanmerking komt. Er zijn nog meer critici, die het beleid van Californië een voorbeeld noemen van hoe complexe regelgeving soms onbedoeld contraproductief kan werken.

De regionale verschillen in beleid onderstrepen een probleem dat al vaker in de VS speelt. Men kent daar namelijk geen uniforme strategie voor de transitie naar elektrisch rijden. In staten zoals Californië zijn er volop subsidies en wordt de laadinfrastructuur continu uitgebreid. Maar in andere staten, waar dergelijke maatregelen ontbreken, blijven consumenten en fabrikanten achter. Dat maakt het voor autofabrikanten ontzettend lastig om nationale strategieën te bepalen. En het is ook niet echt logisch dat de subsidie van elektrische voertuigen in een land voor iedereen verschillend is, omdat die deels bepaald door waar iemand woont. Er is in de VS al genoeg ongelijkheid, zou je denken.

Klimaatdoelen én internationale concurrentie in het geding

Het afschaffen van de federale belastingkorting heeft ook gevolgen op internationaal niveau. Terwijl landen zoals China en diverse Europese staten forse subsidies bieden om elektrisch rijden te stimuleren, lijkt de VS een andere koers te varen. Dit kan een negatieve invloed hebben op de concurrentiepositie van de Amerikaanse autofabrikanten. Fabrikanten die in eigen land minder steun krijgen, moeten op de internationale markt concurreren met modellen uit andere regio’s die daar wel gesubsidieerd worden. Dit kan ertoe leiden dat Amerikaanse bedrijven een achterstand oplopen in de wereldwijde transitie.

Maar we moeten ons misschien wel meer zorgen maken over de impact op de klimaatdoelen van de VS. Transport is een van de grootste bronnen van CO₂-uitstoot, en het versnellen van de overstap naar elektrisch rijden is dus belangrijk om de uitstoot te verminderen. Maar hoe kun je een aanstaande president die elektrische auto’s maar ‘rare dingen’ vindt en zich geen zorgen om het klimaat maakt, van die noodzaak overtuigen?

De toekomst wordt er misschien niet beter op

De discussie over het schrappen van de federale belastingkorting voor elektrische voertuigen in de Verenigde Staten laat zien hoe nauw de ontwikkeling van de EV-markt verweven is met overheidsbeleid. Ook in Europa zijn dit soort stimulansen nog steeds van groot belang om elektrisch rijden betaalbaar te maken en houden. Kijk maar eens naar wat er in Duitsland gebeurde, toen daar de aanschafsubsidie op EV’s werd afgeschaft.

Natuurlijk, het verdwijnen van subsidies en andere incentives zou de markt kunnen dwingen om sneller volwassen te worden. Maar laten we niet vergeten dat we hier ook over ons klimaat hebben. Want ons klimaat is nog steeds belangrijker dan welke economie dan ook, laat staan het ego van een megalomane president. Dat laatste is uiteraard mijn persoonlijke mening.